Geçmiş devirde yıkıcı sarsıntılara neden olan Helen Yayı Kahramanmaraş sarsıntısının akabinde yine gündem oldu. Uzmanların yakın vakitte harekete geçeceğini sav ettiği Helen Yayı hakkındaki araştırmalar sürat kazandı. Şayet bu hareketlenme gerçekleşirse Ege ve Akdeniz kıyıları büyük risk oluşturuyor. Ege ve Akdeniz’in endişeli rüyası! Leonardo Da Vinci’nin notlarında var! Helen Yayı nedir? Helen Yayı hangi sarsıntıları üretti?
100 yahut 140 yıl ortayla 7 büyüklüğünü aşan zelzelelerin meydana geldiği Helen Yayı, Kahramanmaraş’ta meydana gelen ve etraf vilayetleri olan Gaziantep, Diyarbakır, Kilis, Hatay, Adıyaman, Osmaniye, Adana, Şanlıurfa ve Malatya’yı da tesiri altına alan 7.7 büyüklüğündeki zelzeleden sonra tekrar gündem oldu.
LEONARDO DA VİNCİ’NİN NOTLARINDA VAR!
Helen Yayı’nı Afrika plakası olarak isimlendirilen levhanın, Ege Denizi’nden Anadolu’nun altına daldığı kısımda oluşan faal volkanik ve tektonik bir bölge olarak isimlendiren jeofizik mühendisi Atakan Yüklü, bölgedeki sarsıntı kronolojisinin çok eski tarihlere dayandığını söylüyor. Ayrıyeten Yüklü, Leonardo da Vinci’nin notlarında 1489 yılında Rodos yakınlarında meydana gelen zelzeleden bahsettiğinin de altını çiziyor.
“Leonardo da Vinci notlarında Antalya yakınlarından, ‘Adalya’ olarak bahsediyor. Bir zelzele olduğunu ve denizde ortaya çıkan yarığa üç saat boyunca deniz suyunun dolduğunu, akabinde denizin eski halini aldığını yazıyor. Bu zelzele sonucunda şu an Kekova Batık Kenti’ni sular altında görüyoruz. Öteki yandan Myra, Patara, Aperlae, Kekova, Simena, Rhodiapolis antik kentlerinin MS 141 ve 246 sarsıntılarında çok önemli etkilendiklerini, hatta Roma imparatorlarının bu kentlere yardımlarda bulunduğu da kaynaklarda görülüyor.”
HELEN YAYI NEDİR, NEREDEDİR?
Helen Yayı (Girit Yayı), Afrika levhası’nın Ege denizi altına daldığı alanda oluşan faal sarsıntı ve volkan üreten bir tektonik alandır. Yunanistan’ın güneybatısındaki İyon Denizi’nden başlayıp, Girit Adası’nın güneyinden geçerek Fethiye Burdur fayına bağlanıp Anadolu karasına ilerleyen Helen Yayı, Ege ve Akdeniz kıyıları için büyük tehlike oluşturuyor. Helen Yayı, çok geniş ölçekli bir faydır ve bu fay zonu üzerinde çok sayıda zelzele olur. Alan, Kuzey Anadolu Fayı, Ölüdeniz Fayı, Yunan kesme zonu ve Batı Anadolu’nun GB istikametli açılma hareketinin tesirindedir.
Prof. Dr. Hasan Sözbilir, “Ege Bölgesi bir bütün olarak ele alındığında Helen Yayı, kuzey-güney doğrultusunda gerilen ve genişleyen bir bölge olarak değerlendiriliyor” diyor ve “Bu jeolojik ortam devam ettiği sürece bölgedeki sarsıntı aktivitesi de sürecek” diye ekliyor.
Zaten Yay üzerinde, yakın vakitte merkez üssü Girit olmak üzere 2009’da 6.2, 2011’de 6.3, 2020’de ise 6.4 büyüklüğünde sarsıntılar yaşandı.
Prof. Dr. Hasan Sözbilir.
HELEN YAYI HANGİ SARSINTILARI ÜRETTİ?
1741 Rodos depremi
1743 Antalya depremi
1922 Karpathos depremi
1926 Rodos zelzelesi Ms:7.0
1926 Finike sarsıntısı Ms:6.8
1941 Kıbrıs zelzelesi Ms:5.9
1949 Karpathos sarsıntısı Ms: 7.2
1953 Papos zelzelesi (Kıbrıs)Ms:6.1
1957 Fethiye sarsıntısı Ms:7.2
1959 Köyceğiz zelzelesi Ms:5.7
1969 Kastellorizo zelzelesi Ms:6.3
1996 Paphos zelzelesi Ms:6.2
2003 Antalya zelzelesi Ms:4.8
2005 Kaş, Antalya sarsıntısı Ms:5.5
2009 Girit zelzelesi Ms:6.2
2011 Girit zelzelesi Ms:6.3
2020 Girit zelzelesi Mw:6.4