ANKARA – Seçime giden süreçte kabinede vazife yapan 15 bakanın seçim çalışmalarında ellerindeki kamu gücünü kullanmaları ya da bu gücün seçmen halini etkileme ihtimali sebebiyle istifa etmeleri gerektiğine yönelik talepler karşılık bulmadı. Bakanlar, bakanlık vazifelerinden istifa etmeden milletvekili adayı oldu. Bakanların rakibi olan muhalefet adayları, karşılarında makam araçlarını kullanan, bakanlık çalışanının takviyesini gerisine alan rakipler olduğunu tabir ederek adil olmayan bir seçim yarışı yürütüldüğünü söylediler.
Günün sonunda bakanların tümü aday gösterildikleri yerlerden milletvekili seçildi ve bakanların aday olmasıyla birlikte başlayan tartışma öteki bir boyuta taşındı, yeni sorular gündeme geldi: Bakanlar şu anda milletvekili mi, bakan mı? Hem milletvekili hem de bakan olunabilir mi? Bakanlar milletvekili seçildiklerinde bakanlıkları düştü mü? Milletvekilliği vazifesi şimdi başlamadı mı?
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ŞU ANDA HUKUKEN BAKANSIZ MI?
Pek çok hukukçu, bakanların milletvekili seçildikleri an bakanlıklarının sona erdiği değerlendirmesini yapıyor. Bu değerlendirmenin desteği Anayasa’nın 106’ncı unsurundaki “Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcısı yahut bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer” kararı. Tıpkı görüşte olan hukukçular, Milletvekili Seçim Kanunu’nun 35’inci unsuruna nazaran de milletvekilliği statüsünün vilayet seçim konseyinin seçilen milletvekilini tutanakla tespit ve ilan etmesiyle kazanıldığına işaret ediyor. Bu görüşe nazaran 14 Mayıs’ta milletvekili seçilen bakanların milletvekilliği mutlaklaşmış ve bakanlıkları düşmüş oldu.
UÇUM: MİLLETVEKİLLİĞİ YEMİNLE BAŞLAR, YEMİNE KADAR BAKANLIK VAZİFESİ SÜRER
Ancak iktidar partisi, bu görüşün hakikat olmadığını savunuyor. Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum, milletvekilliği statüsünün vilayet seçim heyetinin ilan etmesiyle kazanıldığına da bakanlık ve milletvekilliği vazifesinin birebir anda yürütülemeyeceğine katılsa da Uçum’a nazaran “milletvekilliği statüsü” ile “milletvekilinin yasama vazifesi yapma statüsü” tıpkı değil. Milletvekilinin yasama vazifesi de vilayet seçim konseyinin ilanı ile değil milletvekili yemini ile başlıyor. Uçum, hususla ilgili toplumsal medya hesabında yaptığı paylaşımda, “And içene kadar mevcut bakanların yasama vazifeleri başlamayacağından, bakanlık misyonlarının de sona ermesi kelam konusu olmayacaktır” diyor.
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum ÇÖZÜM: ‘ÖNCE ZAMAN TESLİM SONRA YEMİN’
Uçum, sonraki sürece ait de şu sözleri kullanıyor: “Bakanlık misyonunda bulunup milletvekili seçilenler and içinceye kadar bakanlık misyonunu yerine getirebilir. Milletvekili seçilen lakin şimdi and içmeyen bakanlar yeni atanan bakanlara misyonlarını devredebilir. Zaman teslim sürecinden sonra Meclis’te and içerek yasama vazifelerine başlayabilir.”
YEMİN MERASİMİ ÖTELENİYOR MU?
Uçum’un işaret ettiği and içmenin ne vakit olacağı da kanunla belirlenmiş durumda. Buna nazaran Yüksek Seçim Kurulu’nun kesin seçim sonuçlarını ilan etmesini takip eden üçüncü günde Meclis toplanır ve milletvekilleri yemin ederek misyona başlar. 14 Mayıs seçiminin ilan edilmesinin çabucak akabinde açıklanan seçim takvimine ve YSK Başkanı Ahmet Yener’in açıklamalarına nazaran kesin sonuçların açıklanma tarihi 19 Mayıs’tı. Bu durumda Meclis’teki yemin merasimi 22 Mayıs Pazartesi günü gerçekleşecek ve şimdi Cumhurbaşkanı tarafından yeni kabine belirlenmediği için bakanlıklar düşecekti. Ancak Meclis Başkanı Mustafa Şentop, katıldığı bir programda yemin merasiminin 28-29 Mayıs’ta olabileceğini söyledi. Böylelikle bakanların yemini, yani Uçum’a nazaran milletvekilliği yasama misyonunun başlangıcı ötelenmiş oldu. Kulislere nazaran bu süreçte yeni kabine belirlenecek, zaman teslim merasimleri yapılacak ve bakanlar misyonlarını devrettikten sonra yemin edecek. Böylelikle hem bakanlık misyonlarında kesinti olmayacak hem de Anayasa’ya terslik tartışmasının önü kısmen de olsa kesilmiş olacak.
KABOĞLU: ADAY OLDUKLARI AN İSTİFA ETMELİYDİLER
Seçim süreci başladığından bu yana bakanların istifa etmesi gerektiği görüşünü lisana getiren anayasa hukukçusu, 27. Periyot CHP Milletvekili Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu, “22 Mart akşamı Sayın Erdoğan, cumhurbaşkanı yardımcısı başta olmak üzere bütün bakanların aday gösterileceğini söyledi. Birinci yansım şu oldu; ‘bütün bakanlar çekilmelidir. Anayasa’ya nazaran bakanlık sıfatıyla aday olamazlar.’ Çekilmediler. 9 Nisan’da aday listeleri teslim edildi ve tekrar çekilmediler ve en sonunda da pazar günü seçildiler. Birleştirme tutanakları da gerçekleşti. Artık hukuken hiçbir desteği kalmadı” dedi.
27. Devir CHP Milletvekili Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu ‘MİLLETVEKİLLİĞİ YEMİNLE BAŞLAMAZ, BAKANLIKLARININ DÜŞMESİ GEREKİR’
Milletvekilliği ile bakanlığın tıpkı anda yürütülemeyeceğini tabir eden Kaboğlu, “Nasıl ki bu bakanlar içinde milletvekili olanlar bakan olarak atandıkları andan itibaren milletvekillikleri düşmüş ise birleştirme tutanaklarının tanzim edilmesi ve milletvekilliklerinin katılaşması anında bakanlıklarının da düşmesi gerekiyor” değerlendirmesini yaptı.
Milletvekilliğinin yemin sonrası başlayacağı görüşüne katılmadığını kaydeden Kaboğlu, “Milletvekilliği yeminle kazanılmıyor. Anayasa’nın 81’inci unsuruna nazaran de yemin misyona başlama şartıdır. Milletvekilliği birleştirme tutanaklarının tanzim edilmesiyle kazanılır. Yeminle başladığı görüşü geçerli değildir” tabirlerini kullandı.
‘BAKANLIK MAKAMLARINI FİİLEN İŞGAL EDİYORLAR’
Bakanlığın ve milletvekilliğinin bağdaşmadığına dair Anayasa’nın açık kararı bulunduğunu hatırlatan Kaboğlu, “Hukuken şu anda Türkiye Cumhuriyeti’nin bakanları yok’ diyebiliriz. Yaptıkları süreçler Anayasa’ya terstir ve bir yetki gaspı kelam bahsidir. Fiilen o makamı işgal etmektedirler” dedi.
İlerleyen sürece dair risklere de dikkat çeken Kaboğlu, “Eğer daha seçim sürecinde Anayasa’ya terslik konusunda bu kadar ısrar kelam konusu ise yeni devirde vazifeye başlayan bu bireyler ne ölçüde Anayasa’ya hürmet gösterecekler? Bu şimdiden sorgulanması gereken bir husus” tabirlerini kaydetti.
‘14 MAYIS SEÇİMİNİ ŞAİBELİ HALE GETİRDİLER’
Bakanların aday olduktan sonra yürüttükleri seçim çalışmalarında devletin tüm gücünü kullanmalarının 14 Mayıs seçimlerini şaibeli hale getirdiğini belirten Kaboğlu, “Erdoğan’la birlikte devletin tüm gücünü kullanarak seçim çalışması yaptılar ve seçime fesat karıştırdılar, seçimi şaibeli hale getirdiler. Artık de Anayasa’ya açıkça karşıt olduğu halde bakanlıktan ayrılmıyor olmaları, fiilen o makamları işgal etmeleri de ikinci tur seçimi gayrimeşru bir alana sürüklemektedir. Bu hem Anayasa’ya hem demokrasiye darbedir” halinde konuştu.