Türkiye, Hudut Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü tarafından yayınlanan 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde, 180 ülke ortasında 165’inci sırada yer aldı.
3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü vesilesiyle yayınlanan endekste, Türkiye’nin düşük notuna “gazetecilere yönelik baskıya sürat verilmesi”, “özellikle Kürt gazetecilere yönelik toplu tutuklamalar” ve “medya özgürlüğünü tehdit eden toplumsal faktörler” münasebet gösterildi.
Aynı endekste 2021’de 153’üncü sırada bulunan Türkiye, 2022 yılındaki endekste ise “gazetecilerin tahliye edilmesi, tutuklama yerine isimli denetime ilgi edilmesi ve söz özgürlüğü örgütlerinin hak aramada tesirli uğraş yürütmesi” münasebetleriyle 149’uncu sıraya yükselmişti. Lakin 2023’te 16 sıra birden gerileyen Türkiye, endekste en sert gerileme gösteren ülkelerden biri oldu.
AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında endeksin 99’uncu sırasında bulunan Türkiye, 2016’da 151, 2017’de 155 ve 2018 ve 2019’da ise 157’nci sıraya kadar gerilemişti.
21 yıldır sistemli olarak yayınlanan endeks kapsamında, basın özgürlüğünün durumunu 31 ülkede “vahim”, 42 ülkede “kötü”, 55 ülkede “sorunlu” ve 52 ülkede ise “çok iyi” yahut “iyi” olarak sınıflandırılıyor. Türkiye, bu çerçevede, “sorunlu” kategorisinden “vahim” kategorisine gerilemiş bulunuyor.
Gazetecilik mesleğinin ülkelerin sadece yüzde 30’unda “tatmin edici” biçimde yapılabildiğini kaydeden endekse nazaran, ülkelerin yüzde 70’inde ise gazetecilik “güçlükle” icra edilebiliyor.
TÜRKİYE, KUZEY KORE’YE YAKIN
Endekse nazaran global ölçekte en uygun basın özgürlüğü notunu bu yıl da, pozisyonunu yedi yıldır koruyan Norveç aldı. Norveç’i listede İrlanda ve Danimarka izledi. Sıralamada gazeteci Peter de Vries’in cinayete kurban gitmesi nedeniyle geçen yıl önemli biçimde gerileyen Hollanda, bu yıl 22 sıra yükselerek 6’ncı sırada yer aldı.
ABD’nin 45 ve Rusya’nın 164’üncü sıralarda bulunduğu listenin son üç sırasında ise, sırasıyla Vietnam, Çin ve Kuzey Kore yer aldı.
RSF Genel Sekreteri Christophe Deloire, endekse ait yaptığı açıklamada, listedeki istikrarsızlığa dikkat çekti. Deloire, “Endeks, istikrarsızlıklarla birlikte değerli oynaklıkların yaşandığını doğruluyor. Sıralamadaki kıymetli ilerleme ve gerilemeler, örneğin Brezilya’nın 18 sıra yükselmesi yahut Senegal’in 31 sıra gerilemesi, kelam konusu beklenmedik değişiklikleri gösteriyor. Bu istikrarsızlığa, birçok ülke idarelerinde artan agresif tavır ve gazetecilere yönelik toplumsal ağlar ve fiziki alanda gözlenen düşmanlık neden oluyor. Kelam konusu savrulma, habere form veren, dezenformasyon yayan yahut buna araç sağlayan imaj sanayisindeki gelişmelerin bir sonucu olarak da görülebilir” diye konuştu.
Endeks hazırlanırken çoğulculuk, medya ortamı ve bağımsızlığı, oto-sansür ve habere yönelik müdahaleler, yasal çerçeve, şeffaflık, altyapı ve ihlallerin de ortalarında bulunduğu onlarca parametre dikkate alınıyor. (DW Türkçe)